स्पॉन्डिलायटिस हा एक हाडांशी संबंधित आजार आहे, जो पाठीच्या मणक्यांमध्ये जळजळ आणि वेदना निर्माण करतो. अनेकांसाठी हा विकार त्यांच्या दैनंदिन जीवनावर गंभीर परिणाम करणारा आहे.
स्पॉन्डिलायटिस हा वेदनादायक आजार असला तरी, योग्य उपचार, नियमित व्यायाम, आणि जीवनशैलीतील बदल यांच्या मदतीने होणाऱ्या त्रासावर नियंत्रण मिळवता येते.
स्पॉन्डिलायटिस म्हणजे काय?
स्पॉन्डिलायटिस हा पाठीच्या कण्याला प्रभावित करणारा दाहक स्वरूपाचा विकार आहे. या स्थितीत मणक्यांमध्ये सूज, वेदना, आणि हालचालींमध्ये मर्यादा येतात.
याचे मुख्यतः तीन प्रकार आहेत:
1. अँकायलोसिंग स्पॉन्डिलायटिस: हा विकार मुख्यतः तरुण पुरुषांमध्ये आढळतो आणि यामध्ये पाठीचा कणा कठीण होतो.
2. सर्व्हायकल स्पॉन्डिलायटिस: हा मान आणि खांद्यांना प्रभावित करतो, ज्यामुळे मान दुखणे आणि हालचालींमध्ये अडथळा अशी लक्षणे जाणवतात.
3. लंबर स्पॉन्डिलायटिस: हा विकार कंबरेच्या भागात वेदना आणि स्नायूंच्या तणावास कारणीभूत ठरतो.
स्पॉन्डिलायटिसची लक्षणे
स्पॉन्डिलायटिसची लक्षणे सुरुवातीला सौम्य असू शकतात, परंतु ती कालांतराने गंभीर होऊ शकतात.
यातील काही महत्त्वाची लक्षणे पुढीलप्रमाणे:
- सतत पाठ, मान, व कंबरेत वेदना होणे.
- सकाळी कडकपणा (स्टिफनेस) वाटणे आणि शरीर हलवण्यात त्रास होणे.
- मणक्याची हालचाल कठीण होणे आणि लवचिकता कमी होणे.
- हात-पाय सुन्न होणे व सतत थकवा जाणवणे.
- काही प्रकरणांमध्ये छातीचा भागही प्रभावित होऊन श्वास घेण्यात त्रास होणे.
स्पॉन्डिलायटिसची कारणे
स्पॉन्डिलायटिस होण्यामागे अनेक कारणे असू शकतात. त्यातील काही महत्त्वाची कारणे पुढीलप्रमाणे:
- अनुवंशिकता: कुटुंबातील एखाद्या सदस्याला हा विकार असल्यास इतर सदस्यांमध्येही याची शक्यता वाढते.
- ऑटोइम्यून डिसऑर्डर: शरीराची प्रतिकारशक्ती चुकीच्या पद्धतीने काम करते ज्यामुळे मणक्यामध्ये जळजळ निर्माण होते.
- चुकीची बसण्याची पद्धत: सतत वाकून किंवा चुकीच्या पोश्चरमध्ये बसल्याने मणक्यावर ताण येतो.
- जीवनशैलीतील दोष: व्यायामाचा अभाव, लठ्ठपणा, तणाव, आणि इतर चुकीच्या सवयी यामुळे स्पॉन्डिलायटिस होऊ शकतो.
स्पॉन्डिलायटिसचे निदान कसे होते?
स्पॉन्डिलायटिसचे निदान करण्यासाठी डॉक्टर विविध चाचण्या करतात. यामध्ये सामील आहे:
- वैद्यकीय इतिहास: रुग्णाच्या लक्षणांचा अभ्यास करून डॉक्टर योग्य निदान करतात.
- इमेजिंग टेस्ट्स: एक्स-रे, एमआरआय, आणि सीटी स्कॅन यांचा वापर करून पाठीच्या कण्यातील बदलांचे परीक्षण केले जाते.
- रक्त तपासणी: शरीरातील जळजळ तपासण्यासाठी एचएलए-बी२७ (HLA-B27) या घटकाची उपस्थिती तपासली जाते.
स्पॉन्डिलायटिसवरील उपचार
स्पॉन्डिलायटिससाठी विविध उपचार उपलब्ध आहेत. योग्य उपचार घेतल्यास हा त्रास कमी करता येतो.
शस्त्रक्रियेशिवाय उपलब्ध उपचार:
- नॉन-सर्जिकल स्पाइनल डीकंप्रेशन ट्रीटमेंट: शस्त्रक्रियेशिवाय उपायांमध्ये स्पाइनल डीकंप्रेशन ट्रीटमेंट हा एक प्रभावी पर्याय आहे, जो वेदना दूर करण्यात आणि मणक्याचे आरोग्य सुधारण्यात मदत करते. हि आधुनिक आणि वेदनारहित उपचार पद्धत आहे, जी मणक्यावरील दबाव कमी करून वेदना आणि जळजळ कमी करू शकते.
- औषधोपचार: वेदनाशामक आणि जळजळ कमी करणारी औषधे वापरली जातात.
- फिजिओथेरपी: योग्य व्यायाम आणि स्ट्रेचिंग एक्सरसाइज मणक्याची लवचिकता टिकवून ठेवण्यास मदत करतात.
- आहार आणि पोषण: हाडांच्या आरोग्यासाठी योग्य प्रमाणात कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन डी असलेला आहार घेणे महत्त्वाचे आहे.
शस्त्रक्रिया (केवळ गंभीर प्रकरणांसाठी):
जर रुग्णाला अत्यंत तीव्र वेदना होत असतील आणि अन्य उपचारांनी फरक पडत नसेल, तर डॉक्टर शस्त्रक्रियेचा सल्ला देऊ शकतात. हिप किंवा स्पाइन रिप्लेसमेंटसारख्या शस्त्रक्रिया काही प्रकरणांमध्ये आवश्यक ठरू शकतात.
स्पॉन्डिलायटिसपासून बचाव आणि व्यवस्थापन
स्पॉन्डिलायटिसवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी आणि याच्या लक्षणांना कमी करण्यासाठी काही उपाय करता येतात:
- नियमित व्यायाम: योग्य व्यायाम आणि स्ट्रेचिंग केल्याने मणक्यांची लवचिकता सुधारते आणि वेदना कमी होतात.
- योग्य पोश्चर: बसताना आणि उभे राहताना योग्य पोस्चर ठेवणे गरजेचे आहे. चुकीची पोस्चर मणक्यांवर अधिक ताण आणते.
- तणाव कमी करणे: ध्यान, योगा आणि श्वसनाचे व्यायाम यामुळे शरीरातील तणाव कमी होतो आणि स्नायूंना आराम मिळतो.
- संतुलित आहार: शरीराला आवश्यक पोषकतत्त्वे मिळावीत यासाठी हिरव्या भाज्या, फळे आणि दूध यांचा समावेश आहारात करावा.
ANSSI बद्दल:
आम्ही ANSSI Wellness मध्ये मणक्याच्या समस्यांने ग्रस्त असलेल्या त्या रुग्णांच्या जीवनाचा दर्जा सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करतो, ज्यांच्यासाठी इतर पारंपारिक उपचार अयशस्वी ठरले आहेत. आधुनिक नॉन-सर्जिकल स्पाइनल डीकंप्रेशन उपचारांद्वारे रुग्णांना शस्त्रक्रिया टाळण्यास आणि सुरक्षित आणि प्रभावी वातावरणात बरे होण्यास मदत करण्यासाठी ANSSI वचनबद्ध आहे.
ANSSI Wellness शी कनेक्ट व्हा LinkedIn, Instagram, आणि Facebook वर, आणि तज्ञांकडून मार्गदर्शन मिळवा.
